Monday 5 October 2015

HMING ZIAH DAN THAR



HMING ZIAH DAN THAR
-Dana Chawngthu (Feb, 2013)

Khawvêl changkànna hian a tute mah hi min thlawhkhûm lova, kan nunphung leh mamawh lah a thlâkthleng nasa! Hmäna khuang tê leh lian a lungawi êm êm kha guiter, drums leh keyboard te nèn lo chuan kan tlei tawh meuh lova; chutih lai chuan ‘mahni culture alawm’ tih vànga tihdan hlui chhawm reng thei dinhmunah pawh kan ding tawhlo niin a lang. 

Chutiang bawkin kan (Mizote) hming ziahdân pawh a danglam chho zël a, 1900’s chho vêla hming sak dân tlânglawn tak hêng lamhnih nei ho- Lianruma, Thanglura, Thangdawli, Khuangtuaha, adt. te chu 1940’s, 50’s, 60’s chho velah lamthum neiin kan thlâk chho tan a. Kan hming pawh Lalchhuanawma, Zodingliana, Tlangthankhuma, Lallianzuali, adt. te kan ni ta hlawm a. Tin, 1970’s, 80’s, 90’s leh tun hun thleng in sap hming neih kan lo uar leh a. Tichuan hming sak dàn leh ziah dàn lo danglam chho zelah thenkhatin hnam hming a tawpah kan dah a (entirnân Rambuatsaiha Ralte), a then in hnam hminga hawrawp hmasa ber la chhuak in, kan hming hmalamah kan behtir bawk a(entirnân K. Lallawmzuala), Hnam hming leh sap hming nei chuang lo kan awm bawk a (entirnân Lalrinmawia). Tichuan tunah chuan tih dan tlanglâwn êm êm a awm tawh lëm lo a, Kan ziah dan phung a darh ta nuaih mai a ni.

Mizote pawhin ram kan dâi dar tial tial a, a tûlna avângin First name, Second name, Surname, etc te neih a lo tûl chho ve ta zêl a, chuvàng chuan kan duh emaw duh lo emaw a thenin an hming an phel a, thenkhatin hmeichhia ni reng siin mipa hming an pú a, a then in hming sei deuh an nei ta bawk a; heng zawng zawng te hi kan changkànna leh khawvel hmasawnna in a hrinchhuah a ni a, nimahsela Mizo-na pêl a hmeichhiain mipa hming an pu hi chu a fuh viau lo! Chuvang chuan Mizo tak siin tunlai changkanna milin kan hmingziah dan te hi rualkhai taka kan her rem a fuh ang.

Aw le, hming ziah dàn thar, a mizo thei ang ber ni siin i han chhawpchhuak teh ang (a thar ka’n ti ngawt a, mi tamtak chuan hetiang hian kan ziak sa tawh reng!). Hetiangin: Lalrinawma Chawngthu, Zorammuana Ralte, Liansangpuii Sailo, adt.
Sap hming dah duh tan hetiangin:

Joseph Lalrinawma Hmar, Michael Zorammuana Siakeng, Ruby Liansangpuii Chhakchhuak, adt.
Tichuan hetiang ang hian hnam hming kan dah vek ang a, kan document ah kan lo dah tawh lo a nih pawhin, magistrate remtihna in hming thlâk in han siam rem ta hlawm ila; tin, kan fate Class X hnuai lam phei chu an exam form fill up hunah nu leh pa te leh zitirtute’n hnam hming dah tir vek ila tiin ka rawt a ni.
Hming tawpa hnamhming dah a thatna te/a tulna chhan te:

1. First name leh second name kan nei ang:  Kan hre tlang vekin a rinawm; tunlaiah chuan eng form/dilna pawh hi fill up dawn ila first name, second name, surname, etc. dah ngai te a ni ta deuh vek mai. Mizoram chhungah chuan eng emaw chen kan la kal thei a, mahse Mizoram piah leh India ram pawnah chuan a buaithlak tawh thin. Tullo leh remlo deuh in kan hming an han phel ringawt a; tin, mi tam takin tul lovah hun an khawh ral phah a, rei fe insawifiah a ngaihchang te a awm thin. Chuvang chuan hetia hming kan ziah chuan hetiang ang buaina hi kan pumpelh thei ang. 

2. Surname a ni nghâl bawk ang:  Mizo te hian chhungkaw hming tha lutuk kan nei sa a, kan nupui te kan hnampui annih loh pawhin pasalte hnam chhawmtir a rem viau tho. (Hmanlâi pawhin sa an phun thin tho a lawm le!) He kan hnam hming dah hi kan surname (chhungkaw hming) a ni nghal ang. A hmá a mi ang bawkin chhungkaw hming neih a tulna hi a tam ve tawh viau. Tunlai ah chhungkaw thenkhatin surname neih nan pa ber hming remlo zetin an hmang a, nu ber leh fanu te thlengin mipa hming an pu ta ngawt a. Tu’n huatah la lo se, nu ber leh fanu te nên lam Zama te, Khuma te, Thanzauva te, Chungnunga te an han ni ta ngawt a, a Mizo lo! An pa ber khan hnam hming lo dah nise la chuan a fel ni mai tur a nia! 

Kan hmarchhak unau, kan tribal pui te hi heti lamah hian mizote aiin an kal hmasa zêlin a hriat tlat. Anni chuan hnam hming hi chhungkaw hmingah an hmangin, an lo nghet tawh viau niin a lang. Hawh teh u, a la tlai chhe lo ve, kan hnam hming theuh mawi tak tak te hi hming tawpah dan uar sauh sauh ila, heng insawisèlna te, zin veivaha buaina te, hnadil leh hnathawh thû hlâa hming avânga buaina zawng zawngte hi kan pumpelh thei ang.

No comments:

Post a Comment