MIZORAM 2037
- Laldanmawia
'Time machine' hmang hian lo zin thei ta teh reng pawh ni ila, hun liam tawh ah nge hun lo la awm turah duh ka thlan zawk ang le? Movie velah chuan kan hmu fova, tin, tun atanga kum 50, kum 100, kum 200 lo la awm tur suangtuahnaa din 'film' pawh kan thlir țhin hi. 'Prometheus' hi hmuhnawm ka tih pawl tak a ni awm e. Keia zin ve kha chu time machine hmangin a ni lova, tun thleng hian engti tiha kha huna kal thei kha nge ka nih, engtia tun huna lo let leh thei nge ka nih, tih te hi chhui fe tham a awm a. Han sawi mai dawn chuan mumang ang deuh ruaia fiah lo, mahse mumang tih dawna fiah leh ang reng viau lawi si a ni! A va chiang lo teh nuaih e!
June ni 12, 2014, mahni chauha ina ka awm lai kha a ni a. Chhuna ka mu chu choka lama thil ri chuan min ti harh zawk a, zawhte tlan vel emaw tia muthilh leh mai ka tum chu thil ri deuh sun sun ka hre ta a, ka hriat țhin ri ang chu a ni hauh lo mai. Ka va tho a. Pindan kawngka ka hawng chu a thim mup a, kan choka-ah ka ke ka nghat ta aw zawng lo. Khawvel dang a ni khawvel dang. Eng hmun nge tih pawh hriat loh thim deuh rek rukah hian ka awm a. Ka hawi kual vel a, thawm engmah ka hriat loh a vangin keimah chauh ka nih ka ring a. Eng lo de set set lam chu ka pan a, ka va thlen chuan kawngkhar a lo ni a..ka hawng a ka chhuak a, engmah hmuh tur a awm lo, thing lian vak lo lo ding sung tih mai loh chu.
Ka han hawi kual vel a, Mizoram leilung ang lo riauin ka hria a, ramngaw dur chhah pui a nih loh vang nge sava emaw thilnung dang thawm a reh hle. Kal kawng, tûma kal tawh ngai lohna ni awm tak chu a lo inrin phei riak a. Chumi kawng zawh chuan ka kal zel a, thing hmun chu ka kal pêl a, phul hmun zau deuh mai a lo awm a. Mahse kalkawng chu a la awm zel avangin hmundanga pengkawi lova chumi a kal ngat ngat chu ka thlang rih a. Darkar fe chu ka kal awm e.
Thil ri ka hre ta, motor tlan ri, leh ri chi hrang hrang, mihring thawm ni awm tak te ka hre ta zel a, tlang sang vak lo ka lawn chhuak leh chiah chu khua a lo pe tuarh mai. Building sang ltk a awm lo va, amaherawh chu in leh kawthler te chu awmze nei taka thlur deuh sung hian an lang a. Mizoram erawh a ni lo. Kan in sak dan phung leh khaw awmdan nen a dang tlat. Râl ațanga kawtthlera mihring che tla ka hmuh te chu an lang ngo deuh vo hlawm a, India ram a ni lo emaw ni le!
Tichuan ka hna hmasa ber tur chu khawiah nge ka awm tih hi a ni ta. Chu tlangpawng atang chuan ka chhuk a, kawngpuiah ka chuangkai thla a. Tichuan khuaah ka lut dawn chu a ni ta der mai. Khawluh țan tirah chuan mihring thawm a vang kher mai. Ka chuanchhuahna kawngpui hi khaw luhka lûn ber chu a ni hauh lo ang. A reh riau! Eng hun nge, dar engzat nge, tih ka hre thei mai lova, ka hriat chhun chu ka thuamhnaw ni miah lo ka inbel tih chu a ni mai.
In hmasa berah chuan luh nghal phawt ka rilruk a. Compound felfai taka hung thlap a ni a, gate bulah chuan ka han ding ren rawn a. "Khawilai khawchhak lam ram eng emaw berah ka awm chu a nih phawt mai hi" ka ti a. Chutia ka in ngaihtuah lai mek chuan khawchhung lam panin bike a rawn tlan a, min rawn melh zeuh pah chuan min tlanliam san leh mai a. Eng pawh nise he inah hian ka lut phawt tur a ni. Gate chu hawn ka han tum a, ka thiam tlat lo. Ka auh dawn chuang eng țawng nge ka hman ang, 'in awm em' ka ti dawn nge 'hello' ka ti vak mai dawn? Ngawi teh kal zel ila khawchhung tak takah lut phawt teh ang.
Ka kal zel chuan khuaah ka lut tak tak a ni ta e. Mihring te pawh ka hmu, kan in kal pel a, ka hmuh phak ho te pawh an țawng ri ka hre ta. Mizo țawng ngei a ni an hman! Ka nui deuh suk a. Ka ngampa sawt a. "Mizoramah a lawm le ka lo awm reng le" ka ti rilru a. Mi ka hmuh te hnenah "hei hi eng khua nge" han ti ngawt dawn ila mak min lo ti lutuk ang!
Kawngka leh in bang te chu ngun takin ka en phei zel a, mahse veng hming emaw, in neitu hming emaw, nihna hming emaw in tar ka hmu hauh lo. Ka kal zel a, kawng peng a lo awm a, chutah chuan traffic road sign a lo in tar a, chu mi chung chiah ah chuan "Gosen Veng" tih hi ka hmu ta.
A piah leh deuhah chuan thingpui dawr a lo awm a. Ka han in dapa pawisa awm reng reng ka ak lo. Engpawh nise chinchang hriat nan tiin ka lut ta phawt a, ka țhu fel chiah banga calendar in tar chu ka hmu a, ka phu chiang kher mai, "2037" Ka rei leh!
Ngaihtuahna hi kil hrang hrangah a in khawhchhuak zut zut a ni ber mai. Heti a nih chuan kei hi kum 50 vel ka ni ve tawh dawn tihna a nih chu. keimah hi a awm ang em? Ka in hmu thei ang em le? Khawi khuaah nge ka awm ang le, nge ka lo thi tawh reng ang em? Engtiangin nge ka awm ang le? Zawhna a va tam tak em!
Kei lah chu 2014 ațangin 2037 ah ka chho dawrh tih ka hre chiang nasa mai si a. Mumang mai mai a tan chuan a va fiah lulai si ve! 2014, khâ mi ni, chhuna ka mut na ațanga helai hmuna awm ta kha ka ni a, kha mi hma lam zawng pawh ka hre chiang, mumang chu a ni lo phawt! Ngawi teh, thlarau ang maiin he khua hi ka fang zawk em ni? Mi hian min hmu in min khawih thei em le? Ka in hre chiang ta hauh lo mai!
"Țhianpa enge i duh ang" an lo tih ri chuan min ti harh zawk a. Umm, mihring pangngai ngei chu ka ni e. Pawisa emaw credit card emaw engmah ka nei lo tih ka hriat chian a vangin, ka chhuak leh mai a. Ka bul vela mi te chu thil zawh ka duh em em. Zawh tur pawh ka ngah. Bul țan dan tur ka hre lo a. Chubakah mi â ah min ngaih ka hlau a, mahse mi â chu ka ni ber e!
Kawtthlerah ka chhuak a, ka kal zela mihring an tam telh telh a, thlêr a zau tial tial bawk a, motor nalh pui pui a tam ta. Khai aw, helai thlêr chu a va zauin a va thui em! Kawng te lah chu a țha teh mai si a. Tun dinhmun leh kum 20 lo awm tura danglamna ka hmuh châk em em leh, ka suangtuah fo țhin chu atakin ka hmu țan ta ngei e.
Ka phûr lutuk chu ka hawi kual nasa mai. Tumah ka be phal lo. Zawn ka nei a, ka hmuh ngei pawh ka ring a. Inchhung leh a vel an chei danah eng tak danglam awm ang maw? Pawn lamah chuan kawthlêr zau leh thui tak te, kawngpui mâm leh ngil te chu danglamna awm a ni deuh mai a. Building sak dan phung ah chuan Aizawl aia danglamna a tam teh chiam lo, mahse thil reng reng chu a felfai em em a, hrui in thlung hnawk a awm lo. Ka phur telh telh a. Pawn lam chu a theih anga zau hmuh zung2 chu ka chak ta ber mai. Kawngkam chhak leh thlang ah chuan dawr niawm tak tak a in tlar phei del dul a, mahse pawn lam ațanga thil zawrh hmuh theih pakhat mah a awm lo. Signboard atang erawh sumdawnna hmun an ni tih a hriat a, English a thil inziak a tam hle a, Japanese țawng ni awm tak tak Dubos tih te, Kalado tih lo in tar ringawt te chu englam hawi nge tih ka hrethiam pha lo!
Bus sei leh nalh tak tak a tlan zut zut a, mipuiin public transportation an la hmang nasa a ni hmiang ka ti mai a. Hei aia thlêr ropui hmuh tur a la awm ang em? Tuna ka hmuh pawh hi Aizawl ai kha chuan a fel faiin a sapram ruih zawk ngei mai a. Kan lo va changkang tawh teh lul em!
Ka hmaa nula pahnih lo kal phei chu "Hei hi eng khua nge?" Ka'n ti phut mai chu, mak ti deuh hian min en hê haw a. Kei lah chu ka lo nui sen sen a, 'Thenzawl' tih pahin an kal leh mai a, min nuih zui tih pawh ka hre reng. Mahse ka duh ka hre ta tho a, ka lawm viau. Ka hawi kual nasa a, Thenzawl tih intar ka hmu miau lo a lawm.
"Thenzawl hi plan mumal takin han chei bawl ila, state capital ah siam ila, kawng te hi ngil deuh zau deuhin a dung leh vangin han thlur zung mai se la, Aizawl hi commercial centre ber a ni dawn tho a" tih te chu ka lo suangtuah ve thin. A tak ram a chang ta ngei mai, hei. State capital a nih leh nih loh ka la chiang ta chuang lo a. E, India kan la ni reng em? Kan lo independent reng tawh lo maw? Nge China rama state pakhat zawk? Hming dang te hi kan lo nei daih tawh ang e? Ka â zo dawn tak ngial e!
Aizawl leh khaw dang hrim hrim awm dan tur te ka suangtuah zui nasa a, han zin chhuah vel ka chak hle mai. Mahse pawisa neih phawt a ngai dawn si a. Engah nge ka chhung te emaw țhian te emaw ka zawn chhuah phawt loh ang le. He ta țang hian nge Aizawl ațanga bul țan chi ang aw..
Thildang ngaihtuah tur tam tak karah he khawpui hian ka mit a la la chhunzawm zel a. Hmuh belh zel ka la duh tlat. Zawn ruk ka nei. Technology ah hmasawnna tam tak a awm dawn tih ka hria. Mahse chumi hmu tur chuan tu te emaw inchhungah luh a ngai ang. Pawn lamah hmuh theih mai chinah chuan phai lam leh sapram lama motor changkang tak tak kan hmuh thin ang kha a ni deuh mai a. Thil dang pawh hmuh ka in beisei, car leh bike thlawk thei!
Engpawh nise keimah hi ka in zawnchhuah a ngai a nih hi. Chuta țang chuan ka chhung te leh țhian te pawh zawn a awlsam ang. Police station pan phawt ila, thil awm dan dik tak hrilh ila min awih ang em le. Chutiang ngaihtuah buai ai chuan ka kal phawt a ngai. Ril a țam a, thil leina tur ka nei bawk si lo.
Ka piah maia putar pakhat țhu ve chu ka zawt a, "Ka pu, Police station hnai ber hi khawiah nge a awm le?"
Mak tih hmel deuhin min en a, ka zawt dik lo ta em ni!
"Public Service Centre i tihna em ni" min ti let a, amah vek chuan,
"Ngawiteh police station chu kan ti țhin tak ngei a lawm tun hma chuan, mahse an office reng reng hi Public Service Centre an ti a, chu mi chu min zawt a nih chuan 'Ropaia road' ah sawn phei la, i kal char2 hnuah 2nd cross left ah i kal ang a, chuta țang chuan langsar deuhin a lo intar mai ang"
a tih chuan "aw le ka lawm e" tih leh kal ka rual deuh nghal a.
Gate bula police form dumpawl ha pahnih lo ding hnenah chuan "Ka pu ka lo lut thei ang em" ka ti a, "eng atan nge" an tih chu "mi zawn ka nei a" tiin ka chhang a, min luh tir ve mai a. Room lo lang hmasa bera kawngka lo in hawng huau ah chuan ka lut a, police pakhat hnenah chuan "ka pu chibai",
"chibai le, enge i duh tak mial a?"
Enge ka sawi tak ang le! "Mi ka zawng a" ka han ti teh ngawt a.
Ka hming pum ka han sawi a, Aizawl Ramhlun north-a 2014 vela cheng han zawn tawp mai chu a ngaihna a hre lo hle mai. Ka voter's ID emaw eng number mah ka hre si lo.
"E ngawirawh, phone number ațangin i chhui thei em?" Ka han ti rawih a.
"Thei e, amaherawhchu hetia phone number duh duha chhui ngawt thei chu a ni lova, i chhui duh chhan te, complain fel taka ziakin i submit hmasak a ngai a"
A va buaithlak em! Thil awm dan hi ka hrilh mai dawn em ni? A awih duh ang em? Thil pakhat ka hre chhuak. "Tuna ka hmel hi thla la la Google image ah han zawng teh" ka ti leh tawp a. Che maksak chu min ti a ni. Mahni pawh inhre lo a, hmel hmanga tu nge ka nih chhuichhuah ka han dil ta mai chu a nia! Ka â a ni ka â tak zet, anni tan chuan.
Pa fel tak zawng a ni ang. Ka thla a la a, a han zawng ve mai a. Facebook, blogspot, leh image dang dang chu a lo lang tuarh a. "Aw hei hi keimah ka nih hi, hei hi ka blog, hei "rawtuai" tih ngat a nih hi. Hei ka thlalak te pawh a lang țeuh a lawm. Ka pu tunah khawiah nge ka awm han zawng teh a theih angem le?
" Min melh kâwk mai! A nuih pawh a za lo!
Ka sawifiah a ngai nge nge dawn a nih hi. Ka țhu ngil zawt a.
"Eng lo a nia ka pu, i awih dawn lo tih chu ka hria a, mahse ka sawifiah loh chuan mi pangngai loah min ngai mai dawn bawk si a. Tunah hian 2014 ațangin 2037 ah ka lo zin a nih hi, sawi dan vak pawh ka hre lo. Ka â lo a, ka thluak a fim a, keipawh ka rawn zin dan hi ka hre thiam lo. Mahse ka sawi hi a dik a, 2014 a keimah angin ka rawn kal tho si a, tunah hi chuan kum 50 vel ka ni tawh dawn tihna a nia. Chu chu khawiah nge ka awm ang, engtin nge ka awm ang, tih ka hre duh a. Tunah engmah pawisa ka nei lova, awm dan tur ka hre lo a ni" ka han ti nuap nuap a.
A awih hmel teh chiam lo, a nuih te pawh a za ang. Mahse misual tak chu a ni lo, a buai lem lo bawk a, engmah a sawi chuang lova, min hnar haw chuang bawk si lo. Min en ngun em em ringawt.
"E ka pu, khawngaih takin ka facebook account ah ka lo lut thei ang em?" Ka han tih chuan, constable ni awm tak hi a ko a, "hei lo buaipui mai teh" a tih rual chuan chupa chuan min hruai chhuak a.
"Enge i duh le?"
"Computer ka khawih lawk thei ang em?"
Police station ah mi â ang maia mumal nei lovin computer khawih ka dil chu a nia.
"Haw mai rawh aw, kan thlah hawng ang che, khawi nge in veng?"
Engmah in ka chhang lo. Aw ka â lo a sin ka ti rilru a. Ka beidawng hle mai.
An pu ni awm tak, ka hmuh hmasak khan min lo ko leh a. Thil eng emaw tak awm in a hria nge maw ni, a roomah chuan computer hmaah min țhut tir ta a. Ngun takin min lo en a. Windows hmelhmang chu a va dang ta em! Ka khawih thiam mang ta tlat lo.
"Khawnge internet-a luhna?"
A browser ni awm tak a han khawih zeuh hnu chuan a lo lang ta. Ka man thiam ta deuh kuarh a.
Mahse harsatna ka nei leh tlat. Facebook hi an la hmang ang em le? Lo hmang pawh nise kum 20 chhung te chuan ka password pawh ka thlak ve nual tawh ang chu! Ka lo deactivate daih tawh pawh a ni thei a.
"Ka pu, Facebook hi in la hmang em?"
"Hmang e a, hei zet hi chu a țha a niang, social media tam tak rei lo teah an chuai mai zel a. Kum eng emaw zat chu kan hmang ta, a rawn chhuah tirh leh tuna a awmdan chu a danglam viau tawh a."
"Facebook rawn chhuah tirh kha i hre pha ve a ni maw, i la naupan hmel nen, kum engzat nge i nih le?"
Ka han tih chuan a lawm vak hmel loh.
"Kum 45 chu kan ni ve der mai"
"kei aiin i naupang a nih chu, kei chu kum 50 na chiah a nia kumin hi" ka han ti a, a nuih a za em em a, tlangval la țhalai tak maiin kum 50 ka ni han tih chuh mak pawh a mak reng a!
Hepa hian min ring anih loh vek chuan mak min tih em vanga hetia ka laka in hawng hi a ni ngei ang.
"Facebook chu mi han luhsak mai teh, in system hi ka khawih thiam mang lo ve a" ka ti a.
Eng eng emaw chu a hmet zeuh2 a. Ka email leh password chu ka han hrilh a, mahse "account deactivated" a inti tlat.
"Deactivate hun a hriat theih em le?"
Ka hmuh hman hma hian eng lai ber nge mawni a han khawih zeuh a, "since 2028"
Ka thi tihna em ni le?
